Subpage under development, new version coming soon!
Subject: Terug naar school: Les 1 "Correct leren schrijven"
Sub Zero [del] to
All
Was je ziek tijdens de les "werkwoorden vervoegen", en heb je dus deze les van de juf of meester gemist, dan is het moment aangekomen om die les in te halen!
Omdat sommige zich ergeren aan de vele DT-fouten die de laatste tijd gemaakt worden op het forum, hier een overzicht om werkwoorden te vervoegen :p. Heb het zelf ook maar gekopieerd. :)
Terminologie
Een korte uitleg van wat [stam] in deze tekst betekent. Ik ben geen taalspecialist dus de definitie die nu volgt is eerder wat intuïtief, maar volstaat voor deze uitleg.
Als je hieronder [stam] ziet staan moet je dit vervangen door het stuk van het werkwoord dat je overhoudt wanneer je '-en' weglaat op het einde van het werkwoord, en eventueel ook één van de dubbele medeklinkers, indien nodig. Bv.
'werken' -> 'werk',
'worden' -> 'word',
'hakken' -> 'hak',
'balen' -> 'baal'.
De dubbele medeklinker zoals in het voorlaatste voorbeeld moet dubbel blijven als er na [stam] nog een lettergreep komt. Iets gelijkaardigs geldt voor lange klinkers die soms dubbel, soms enkel geschreven moeten worden, zoals in het laatste voorbeeld. Bij werkwoorden waarbij de stam op een 'v' of 'z' eindigt verandert deze in een 'f' of 's' respectievelijk, als er niet direct een klinker na volgt. Hier maakt echter bijna niemand fouten tegen dus ik ga dit niet verder uitleggen.
Tegenwoordige tijd
Dit gaat dus enkel over zinnen in de tegenwoordige tijd: 'ik werk', 'het brandt'. Als hier dus ergens 'NOOIT' staat betekent dat 'NOOIT in het geval van de tegenwoordige tijd'.
Regel 0
NOOIT een d toevoegen in de tegenwoordige tijd!!! Een werkwoordsvorm in de tegenwoordige tijd kan enkel op 'd' eindigen als de stam van het werkwoord op 'd' eindigt!!! Hier zijn GEEN uitzonderingen op. Ook als je verkouden bent is het NIET nodig dit duidelijk te maken door t's te vervangen door d's "omdad dad dan ook verkouden klinkd" of zo :-P
Regel 1: normale zinnen
Dit gaat over zinnen waarbij het onderwerp (de handelende persoon) vóór het werkwoord komt. Bv. 'ik werk'.
ik [stam]
jij [stam]+t
hij, u [stam]+t
wij [stam]+en
jullie [stam]+en
zij [stam]+en
Zoals je ziet, niets moeilijks aan. Waar is nu die moeilijke dt-regel? Nergens! Of er nu d, t, of dt op het einde komt, volgt doodeenvoudig uit bovenstaande regels. Bij 'ik' kan dus NOOIT een t staan als de stam niet op een t eindigt. Er kan dus ook NOOIT 'd' of 'dt' op het einde komen als de stam niet op 'd' eindigt. Zoals je ziet is er geen ENKELE regel die zegt dat je ergens 'd' of 'dt' moet bijvoegen!
Regel 2: geïnverteerde zinnen
Deze regel geldt als het werkwoord eerst komt, bv. in vragen als 'werk ik?' of in zinnen als '..., dan werk ik'.
[stam] ik
[stam] jij
[stam]+t hij, u
[stam]+en wij
[stam]+en jullie
[stam]+en zij
Hier is dus één verschil met het vorige geval: GEEN t bij de jij-vorm. Het is dus 'jij wordt' en 'word jij'. Hier komt geen zwarte magie aan te pas, het volgt gewoon uit deze regels. Niemand schrijft 'werkt jij', dus waarom zou je dan wel 'wordt jij' mogen schrijven? Niet dus, het is 'word jij'. Dit is meteen ook een simpel hulpmiddeltje als je twijfelt: als je niet zeker bent of je ergens een t achter moet zetten, vervang dan even het werkwoord door 'werken'. Dan hoor je direct of er een t bij moet.
Verleden tijd
Hier worden niet veel fouten tegen gemaakt aangezien de werkwoordsvormen hier bijna altijd op 'e' of 'en' eindigen. Bv. 'ik werkte', 'het brandde'. Dit zorgt ervoor dat je meteen hoort of er een d of t geschreven moet worden. Onthoud dit, want dit zal van pas komen bij de...
Voltooid tegenwoordige/verleden tijd
Dit gaat dus over zinnen als 'ik heb gewerkt', 'het is verbrand', en de voltooid verleden tijd 'ik had gewerkt'. De moeilijkheid is dus of er een d of t op het einde van de werkwoordsvorm moet, want je hoort dit niet.
Je kan nu verder lezen hoe het zit met die regel van "'t kofschip" (of "'t fokschaap" voor de liefhebbers), of je kan deze simpele tip onthouden: vervoeg het werkwoord even in de gewone verleden tijd, meer bepaald in het meervoud (bv. met 'wij', 'zij'). Zoals ik hierboven gezegd heb, hoor je dan direct of er een 'd' of 't' moet, want dit is hetzelfde voor de verleden en voltooid tegenwoordige tijd. Voorbeeld: 'het is verkoch...' -> 'wij verkochten', je hoort een 't' dus: 'het is verkocht'. Er kan dus NOOIT 'dt' in een voltooid tegenwoordige/verleden tijd staan. Als je in zo'n zin iets met 'dt' schrijft is het ALTIJD fout.
Voor wie de volledige uitleg of een strikte regel wil: of er een 'd' of 't' geschreven moet worden, hangt af van de klank waarop de stam eindigt. De regel is:
Als de stam eindigt op een stemhebbende klank, moet er een 'd' volgen omdat die ook stemhebbend is. Als de stam eindigt op een stemloze klank moet er een 't' volgen omdat die ook stemloos is.
Stemloze klanken zijn klanken waarbij je stembanden niet trillen, dus 't', 'k', 'f', 's', 'ch' en 'p'. Vandaar de regel van "'t kofschip", wat eigenlijk gewoon een trucje is om deze klanken te onthouden. Deze 'regel' is dus niets anders dan een andere formulering van de regel hierboven: er moet een 't' toegevoegd worden als de stam eindigt op 'k', 'f', 's', 'ch' of 'p'. Als de stam niet eindigt op een letter uit 'tkfschp', moet er een 'd' toegevoegd worden.
Er is één addertje onder het gras bij werkwoorden waar de stam eindigt op een 'v' of 'z', bv. 'beleven' of 'frezen'. Alhoewel er een 'f' staat in "ik heb beleefd" en een 's' in "ik heb gefreesd" (d.i. omdat er geen klinker achter volgt), moet er toch een 'd' achter en geen 't'. Dit is geen uitzondering. In de infinitief 'beleven' en 'frezen' staat nl. een stemhebbende 'v', resp. 'z', en het is deze letter die bepaalt dat er een 'd' gebruikt moet worden.
Bevelen
Voor bevelen als 'zwijg!' is de regel heel simpel: werkwoordsvorm = [stam]. Lang, lang geleden moest je in sommige gevallen ook een t achter de stam voegen. Dit is al meer dan 50 jaar geleden, vergeet het dus. Een bevel eindigt dus enkel op t als de stam op t eindigt. M.a.w. ook nooit 'dt' in een bevel. Simpeler kan het niet!
Gij & Co.
Veel mensen schrijven teksten in de 'gij'- of 'ge'-vorm, ook al proberen leraars Nederlands deze vorm uit het taalgebruik te bannen omdat ze eigenlijk archaïsch is. (In theorie zou de 'gij'-vorm enkel gebruikt mogen worden om God aan te spreken.) Maar omdat deze vorm dikwijls gebruikt wordt in dialect en veel mensen graag een dialect-tintje geven aan hun teksten, gebruiken ze deze vorm toch. Op zich is daar niets mis mee, zolang het maar bij informele teksten blijft. Helaas weten weinig mensen hoe werkwoorden vervoegd moeten worden in dit geval. In de tegenwoordige tijd is de regel simpel: de vervoeging is zoals bij 'u' of 'hij', dus er komt altijd een t bij de stam. Bv. 'ge wordt', 'wordt ge'. Onregelmatige werkwoorden krijgen bij het 'gij/ge'-voornaamwoord dikwijls nog onregelmatigere vormen dan u gewend bent, bv. 'gij zijt' en 'gij zoudt'.
De verleden tijd is echter andere koek. Hier gelden enkele exotische regels. In het algemeen moet je de verleden tijd voor de 'u'-persoon nemen en daar nog een extra 't' achter plakken, dus 'gij werdt' en 'gij speldet' (van het werkwoord 'spellen'!) Natuurlijk zijn er uitzonderingen zoals 'gij kondt'. Als je dit al vies vindt, er is meer. Als de u-vorm eindigt op een korte 'a', gevolgd door een medeklinker die geen d of t is, wordt die korte 'a' een lange 'aa', anders blijft hij kort. Bv.: 'gij zaagt, gij kwaamt', maar: 'ge badt, gij hadt'. Hier zijn echter tegenstrijdige regels voor te vinden, sommige bronnen beweren dat "gij aat" correct is, terwijl de meerderheid "gij at" vermeldt, wat ook consistent is met voorgenoemde regel (en wat blijkbaar in moderne bijbels gebruikt wordt). De moraal van het verhaal is: probeer deze vormen te mijden, want zelfs correct gespeld klinken ze nog vies.
Werkwoorden uit het Engels
Iets dat ik niet begrijp is dat heel veel mensen denken dat er voor Engelse werkwoorden een speciale regel geldt die toch toelaat om de hoofdzonde te begaan van het toevoegen van een 'd'. Dit is onzin want voor deze werkwoorden gelden exact dezelfde regels als voor Nederlandse werkwoorden, dus het is "zij labelt de producten", "hij savet het document". De stam van zulke werkwoorden is, in bijna alle gevallen, gewoon het onveranderde Engelse werkwoord (in dit geval: 'to label' -> stam = 'label'). Ook de vervoeging in de verleden tijd volgt de gewone regels, dus "zij labelde" en "zij heeft gelabeld".
Er is in de verleden en voltooid tegenwoordige tijd één complicatie in het geval het Engelse werkwoord op een niet-benadrukte klinker eindigt, zoals 'to save'. Alhoewel de stam daar ook gewoon 'save' is, hangt de keuze van d of t niet af van de 'e' op het einde, maar van de medeklinker er juist vóór. In dit geval is dat een stemhebbende 'v', dus "hij savede het document / hij heeft gesaved". Bij 'to delete' wordt het: "hij deletete het document / hij heeft gedeletet"... Voor wie dit er allemaal vies uitzien vindt, is er een simpele oplossing: gebruik gewoon de Nederlandse vertaling van het woord ;-)
Omdat sommige zich ergeren aan de vele DT-fouten die de laatste tijd gemaakt worden op het forum, hier een overzicht om werkwoorden te vervoegen :p. Heb het zelf ook maar gekopieerd. :)
Terminologie
Een korte uitleg van wat [stam] in deze tekst betekent. Ik ben geen taalspecialist dus de definitie die nu volgt is eerder wat intuïtief, maar volstaat voor deze uitleg.
Als je hieronder [stam] ziet staan moet je dit vervangen door het stuk van het werkwoord dat je overhoudt wanneer je '-en' weglaat op het einde van het werkwoord, en eventueel ook één van de dubbele medeklinkers, indien nodig. Bv.
'werken' -> 'werk',
'worden' -> 'word',
'hakken' -> 'hak',
'balen' -> 'baal'.
De dubbele medeklinker zoals in het voorlaatste voorbeeld moet dubbel blijven als er na [stam] nog een lettergreep komt. Iets gelijkaardigs geldt voor lange klinkers die soms dubbel, soms enkel geschreven moeten worden, zoals in het laatste voorbeeld. Bij werkwoorden waarbij de stam op een 'v' of 'z' eindigt verandert deze in een 'f' of 's' respectievelijk, als er niet direct een klinker na volgt. Hier maakt echter bijna niemand fouten tegen dus ik ga dit niet verder uitleggen.
Tegenwoordige tijd
Dit gaat dus enkel over zinnen in de tegenwoordige tijd: 'ik werk', 'het brandt'. Als hier dus ergens 'NOOIT' staat betekent dat 'NOOIT in het geval van de tegenwoordige tijd'.
Regel 0
NOOIT een d toevoegen in de tegenwoordige tijd!!! Een werkwoordsvorm in de tegenwoordige tijd kan enkel op 'd' eindigen als de stam van het werkwoord op 'd' eindigt!!! Hier zijn GEEN uitzonderingen op. Ook als je verkouden bent is het NIET nodig dit duidelijk te maken door t's te vervangen door d's "omdad dad dan ook verkouden klinkd" of zo :-P
Regel 1: normale zinnen
Dit gaat over zinnen waarbij het onderwerp (de handelende persoon) vóór het werkwoord komt. Bv. 'ik werk'.
ik [stam]
jij [stam]+t
hij, u [stam]+t
wij [stam]+en
jullie [stam]+en
zij [stam]+en
Zoals je ziet, niets moeilijks aan. Waar is nu die moeilijke dt-regel? Nergens! Of er nu d, t, of dt op het einde komt, volgt doodeenvoudig uit bovenstaande regels. Bij 'ik' kan dus NOOIT een t staan als de stam niet op een t eindigt. Er kan dus ook NOOIT 'd' of 'dt' op het einde komen als de stam niet op 'd' eindigt. Zoals je ziet is er geen ENKELE regel die zegt dat je ergens 'd' of 'dt' moet bijvoegen!
Regel 2: geïnverteerde zinnen
Deze regel geldt als het werkwoord eerst komt, bv. in vragen als 'werk ik?' of in zinnen als '..., dan werk ik'.
[stam] ik
[stam] jij
[stam]+t hij, u
[stam]+en wij
[stam]+en jullie
[stam]+en zij
Hier is dus één verschil met het vorige geval: GEEN t bij de jij-vorm. Het is dus 'jij wordt' en 'word jij'. Hier komt geen zwarte magie aan te pas, het volgt gewoon uit deze regels. Niemand schrijft 'werkt jij', dus waarom zou je dan wel 'wordt jij' mogen schrijven? Niet dus, het is 'word jij'. Dit is meteen ook een simpel hulpmiddeltje als je twijfelt: als je niet zeker bent of je ergens een t achter moet zetten, vervang dan even het werkwoord door 'werken'. Dan hoor je direct of er een t bij moet.
Verleden tijd
Hier worden niet veel fouten tegen gemaakt aangezien de werkwoordsvormen hier bijna altijd op 'e' of 'en' eindigen. Bv. 'ik werkte', 'het brandde'. Dit zorgt ervoor dat je meteen hoort of er een d of t geschreven moet worden. Onthoud dit, want dit zal van pas komen bij de...
Voltooid tegenwoordige/verleden tijd
Dit gaat dus over zinnen als 'ik heb gewerkt', 'het is verbrand', en de voltooid verleden tijd 'ik had gewerkt'. De moeilijkheid is dus of er een d of t op het einde van de werkwoordsvorm moet, want je hoort dit niet.
Je kan nu verder lezen hoe het zit met die regel van "'t kofschip" (of "'t fokschaap" voor de liefhebbers), of je kan deze simpele tip onthouden: vervoeg het werkwoord even in de gewone verleden tijd, meer bepaald in het meervoud (bv. met 'wij', 'zij'). Zoals ik hierboven gezegd heb, hoor je dan direct of er een 'd' of 't' moet, want dit is hetzelfde voor de verleden en voltooid tegenwoordige tijd. Voorbeeld: 'het is verkoch...' -> 'wij verkochten', je hoort een 't' dus: 'het is verkocht'. Er kan dus NOOIT 'dt' in een voltooid tegenwoordige/verleden tijd staan. Als je in zo'n zin iets met 'dt' schrijft is het ALTIJD fout.
Voor wie de volledige uitleg of een strikte regel wil: of er een 'd' of 't' geschreven moet worden, hangt af van de klank waarop de stam eindigt. De regel is:
Als de stam eindigt op een stemhebbende klank, moet er een 'd' volgen omdat die ook stemhebbend is. Als de stam eindigt op een stemloze klank moet er een 't' volgen omdat die ook stemloos is.
Stemloze klanken zijn klanken waarbij je stembanden niet trillen, dus 't', 'k', 'f', 's', 'ch' en 'p'. Vandaar de regel van "'t kofschip", wat eigenlijk gewoon een trucje is om deze klanken te onthouden. Deze 'regel' is dus niets anders dan een andere formulering van de regel hierboven: er moet een 't' toegevoegd worden als de stam eindigt op 'k', 'f', 's', 'ch' of 'p'. Als de stam niet eindigt op een letter uit 'tkfschp', moet er een 'd' toegevoegd worden.
Er is één addertje onder het gras bij werkwoorden waar de stam eindigt op een 'v' of 'z', bv. 'beleven' of 'frezen'. Alhoewel er een 'f' staat in "ik heb beleefd" en een 's' in "ik heb gefreesd" (d.i. omdat er geen klinker achter volgt), moet er toch een 'd' achter en geen 't'. Dit is geen uitzondering. In de infinitief 'beleven' en 'frezen' staat nl. een stemhebbende 'v', resp. 'z', en het is deze letter die bepaalt dat er een 'd' gebruikt moet worden.
Bevelen
Voor bevelen als 'zwijg!' is de regel heel simpel: werkwoordsvorm = [stam]. Lang, lang geleden moest je in sommige gevallen ook een t achter de stam voegen. Dit is al meer dan 50 jaar geleden, vergeet het dus. Een bevel eindigt dus enkel op t als de stam op t eindigt. M.a.w. ook nooit 'dt' in een bevel. Simpeler kan het niet!
Gij & Co.
Veel mensen schrijven teksten in de 'gij'- of 'ge'-vorm, ook al proberen leraars Nederlands deze vorm uit het taalgebruik te bannen omdat ze eigenlijk archaïsch is. (In theorie zou de 'gij'-vorm enkel gebruikt mogen worden om God aan te spreken.) Maar omdat deze vorm dikwijls gebruikt wordt in dialect en veel mensen graag een dialect-tintje geven aan hun teksten, gebruiken ze deze vorm toch. Op zich is daar niets mis mee, zolang het maar bij informele teksten blijft. Helaas weten weinig mensen hoe werkwoorden vervoegd moeten worden in dit geval. In de tegenwoordige tijd is de regel simpel: de vervoeging is zoals bij 'u' of 'hij', dus er komt altijd een t bij de stam. Bv. 'ge wordt', 'wordt ge'. Onregelmatige werkwoorden krijgen bij het 'gij/ge'-voornaamwoord dikwijls nog onregelmatigere vormen dan u gewend bent, bv. 'gij zijt' en 'gij zoudt'.
De verleden tijd is echter andere koek. Hier gelden enkele exotische regels. In het algemeen moet je de verleden tijd voor de 'u'-persoon nemen en daar nog een extra 't' achter plakken, dus 'gij werdt' en 'gij speldet' (van het werkwoord 'spellen'!) Natuurlijk zijn er uitzonderingen zoals 'gij kondt'. Als je dit al vies vindt, er is meer. Als de u-vorm eindigt op een korte 'a', gevolgd door een medeklinker die geen d of t is, wordt die korte 'a' een lange 'aa', anders blijft hij kort. Bv.: 'gij zaagt, gij kwaamt', maar: 'ge badt, gij hadt'. Hier zijn echter tegenstrijdige regels voor te vinden, sommige bronnen beweren dat "gij aat" correct is, terwijl de meerderheid "gij at" vermeldt, wat ook consistent is met voorgenoemde regel (en wat blijkbaar in moderne bijbels gebruikt wordt). De moraal van het verhaal is: probeer deze vormen te mijden, want zelfs correct gespeld klinken ze nog vies.
Werkwoorden uit het Engels
Iets dat ik niet begrijp is dat heel veel mensen denken dat er voor Engelse werkwoorden een speciale regel geldt die toch toelaat om de hoofdzonde te begaan van het toevoegen van een 'd'. Dit is onzin want voor deze werkwoorden gelden exact dezelfde regels als voor Nederlandse werkwoorden, dus het is "zij labelt de producten", "hij savet het document". De stam van zulke werkwoorden is, in bijna alle gevallen, gewoon het onveranderde Engelse werkwoord (in dit geval: 'to label' -> stam = 'label'). Ook de vervoeging in de verleden tijd volgt de gewone regels, dus "zij labelde" en "zij heeft gelabeld".
Er is in de verleden en voltooid tegenwoordige tijd één complicatie in het geval het Engelse werkwoord op een niet-benadrukte klinker eindigt, zoals 'to save'. Alhoewel de stam daar ook gewoon 'save' is, hangt de keuze van d of t niet af van de 'e' op het einde, maar van de medeklinker er juist vóór. In dit geval is dat een stemhebbende 'v', dus "hij savede het document / hij heeft gesaved". Bij 'to delete' wordt het: "hij deletete het document / hij heeft gedeletet"... Voor wie dit er allemaal vies uitzien vindt, is er een simpele oplossing: gebruik gewoon de Nederlandse vertaling van het woord ;-)
ik ben benieuwt hoeveel mensen nu nog fouten durvn maken!
ok, hed is derechd tad tid hier sdaad, maar er zijn aldijt wel flauwe grappenmakers tie tan alles omtraaien.
Ik haat de dt-regel!
waarom hebben ze die niet al lang verbannen uit onze spelling :-) daar mag de nieuwe regering zich dan keer over buigen, belangrijke problemen eerst! in het belang van de goede verstandhouding op de sokker-forums ;-)
als dat niet belangrijk is weet ik het ook niet meer hoor
:-)
waarom hebben ze die niet al lang verbannen uit onze spelling :-) daar mag de nieuwe regering zich dan keer over buigen, belangrijke problemen eerst! in het belang van de goede verstandhouding op de sokker-forums ;-)
als dat niet belangrijk is weet ik het ook niet meer hoor
:-)
ik doe het zo
kun je het WW in de verleden tijd zetten dan moet er een t staan
als je het niet in verleden tijd kunt zetten ga je via voltooid deelwoord dat oplossen -de = d / -te= t
vb: Het verwonder? me niets dat je verander?
het verwonderde me niets dat je veranderde ==> dat gaat dus is het
het verwondert me niets dat je verandert
struikelblokken
1. pv+je =>[s] t[/s]
-je = jou(w) + t
kun je er voor je zetten = t
anders altijd d
vb. word? je iets aangeboden
word? er je iets aangeboden
word? jouw iets aangeboden ==> wordt je iets aangeboden
2. bevel
enkelvoud = stam = loop
u = stam +t = loopt
uitzondering ! -zich-ww => u+zich+t
u- zich -t
als er zich staat + t
kun je er zich toevoegen geen T
wendt u zich tot...
wend u tot ...
3. -ven = +D
- zen = +D
4. pv-vd
vd = adj ==> kijk naar infinitief
de vermoorde verplegers
"=> je kan het weglaten = [s]WW[/s]
kun je het WW in de verleden tijd zetten dan moet er een t staan
als je het niet in verleden tijd kunt zetten ga je via voltooid deelwoord dat oplossen -de = d / -te= t
vb: Het verwonder? me niets dat je verander?
het verwonderde me niets dat je veranderde ==> dat gaat dus is het
het verwondert me niets dat je verandert
struikelblokken
1. pv+je =>[s] t[/s]
-je = jou(w) + t
kun je er voor je zetten = t
anders altijd d
vb. word? je iets aangeboden
word? er je iets aangeboden
word? jouw iets aangeboden ==> wordt je iets aangeboden
2. bevel
enkelvoud = stam = loop
u = stam +t = loopt
uitzondering ! -zich-ww => u+zich+t
u- zich -t
als er zich staat + t
kun je er zich toevoegen geen T
wendt u zich tot...
wend u tot ...
3. -ven = +D
- zen = +D
4. pv-vd
vd = adj ==> kijk naar infinitief
de vermoorde verplegers
"=> je kan het weglaten = [s]WW[/s]
qgoùQNLreqfv,l, vkllqREJ ,rqvq nkv?MCQq=gm"vkvM,v
Duidelijk?
Daarom zijn er regels.
Duidelijk?
Daarom zijn er regels.
Dat bedoelde ik nu ook weer niet hoor... vind die regel gewoon lastig.
Snapz?
Daarom dat ik dat mopje maakte.
Snapz?
Daarom dat ik dat mopje maakte.
Niet iedereen heeft hetzelfde taalgevoel, ik persoonlijk ben ook maar zwak in talen, maar ik probeer tenminste, ik denk na als ik twijfel... Dat doen velen niet.
zeer handige tips, thx. komt van pas als je al ongeveer 10 jaar van school bent, net als ik.
Veel te lang naar mijn goesting.
Hells had ooit zo een tekst gemaakt over leestekens voor mij. :d
Hells had ooit zo een tekst gemaakt over leestekens voor mij. :d